Bezwaar en beroep

Hoe kan ik de overheid zo ver krijgen om (tijdig) te antwoorden?

Natuurlijk hoop je dat de overheid zich netjes aan de wettelijke termijnen houdt en op tijd beslist over je verzoek. Maar wat doe je als dat niet zo is?

1. Je hoeft niet te wachten met actie ondernemen tot de termijnen officieel verlopen zijn. Woo-afdelingen bij de overheid zijn vaak onderbemand en laten verzoeken waar ze niets meer over horen langer liggen. Houd dus de druk op de ketel door eens in de paar weken via de Woo-Knop of telefonisch te informeren hoe het ervoor staat.
2. Als de Woo-ambtenaar laat weten dat ze de wettelijke termijn niet gaan halen, probeer dan via de Woo-Knop een toezegging of bevestiging te krijgen over de uiterlijke datum waarop de ambtenaar verwacht te beslissen.
3. Weigert de ambtenaar een datum of termijn te noemen, dan kun je ervoor kiezen om de overheid ‘in gebreke te stellen’. Dat betekent dat je de overheidsinstantie twee weken de tijd geeft om alsnog op je verzoek te beslissen. Dit dien je letterlijk zo aan te geven: bij deze stel ik [naam overheidsinstantie] in gebreke wegens het uitblijven van een besluit op mijn Woo-verzoek en ik geef [naam overheidsinstantie] twee weken om alsnog het besluit te nemen. Ook dit kan via de Woo-Knop. Let op, je kunt dit pas doen na het aflopen van de wettelijke beslistermijn.

Wat als de overheid toch niet (tijdig) beslist?

De overheid is verplicht om zich aan wettelijke termijnen te houden. Net als jij. Toch doet de overheid dat vaak niet. Gelukkig is er -- als je dat wilt -- een redelijk snelle route om een overheidsinstantie te dwingen om op je verzoek te beslissen als het zich niet aan de termijnen houdt: in beroep bij de rechtbank van je woonplaats tegen het niet tijdig nemen van de beslissing.

Let op: hiervoor moet je griffierecht betalen. Als je als privépersoon een Woo-verzoek indient (en dus niet namens een bedrijf of een media-organisatie) kost dat in 2022 184 euro. Woo je uit naam van een bedrijf of medium, dan kost dit in 2020 365 euro. Je krijgt het bedrag wel terug van de overheidsinstantie als je van de rechter gelijk krijgt. Zorg daarom dat je zeker weet dat de uiterlijke termijn om te beslissen is verstreken. Als dat zo is krijg je vrijwel zeker gelijk.

Hoe doe ik dat, in beroep gaan?

Om in beroep te gaan tegen niet (tijdig) beslissen moet je de overheid éérst in gebreke stellen. Dat betekent dat je de overheidsinstantie twee weken de tijd geeft om alsnog op je verzoek te beslissen. Dit dien je letterlijk zo aan te geven: bij deze stel ik [naam overheidsinstantie] in gebreke wegens het uitblijven van een besluit op mijn Woo-verzoek en ik geef [naam overheidsinstantie] twee weken om alsnog het besluit te nemen. Ook dit kan via de Woo-Knop.

Beroep instellen bij de rechter wegens niet (tijdig) beslissen kan via dit digitale formulier. Je hebt geen advocaat nodig. Je hebt hiervoor wel een Digid nodig, of je kunt het ingevulde formulier uitprinten en het via de post opsturen.

1. Kies voor de rechtbank van je woonplaats.
2. Kies tussen digitaal of per post versturen.
3. Bij ‘Waartegen gaat u in beroep?’ kies je voor ‘Tegen het niet tijdig nemen van een beslissing door een overheidsinstantie’.
4. Kies de overheidsinstantie (‘bestuursorgaan’).
5. Vul de vestigingsplaats van de overheidsinstantie in. Als je post of een e-mail van de overheidsinstantie hebt ontvangen, check dan welke vestigingsplaats zij gebruiken.
6. Bevestig dat je de overheidsinstantie in gebreke hebt gesteld.
7. Bij ‘Waarover gaat uw verzoek’ schrijf je kort waar je beroep over gaat: ‘De overheid heeft niet tijdig op mijn Woo-verzoek beslist’ is al voldoende.
8. Bij ‘Waarom gaat u in beroep’ schrijf je wat uitgebreider hoe een en ander sinds je Woo-verzoek verlopen is, noem duidelijk alle data van de contactmomenten en de wettelijke termijn die overschreden is.
9. Bij ‘Gegevens indiener’ kies je voor ‘Ik dien zelf het beroepschrift in’ en vul je je verdere gegevens in.
10. Bij ‘Bijlagen’ upload je in elk geval je Woo-verzoek, eventuele uitstelbrieven en de ingebrekestelling. Deze kun je eenvoudig downloaden via de Woo-Knop.

De rechter zal de overheidsinstantie in de gelegenheid stellen om te reageren, en daar mag jij ook weer op reageren. De rechter zal je uitnodigen voor een hoorzitting, maar omdat het alleen over niet tijdig beslissen gaat, zal het meestal niet nodig zijn hier gebruik van te maken.

Het zal over het algemeen een tot twee maanden duren voordat de rechter uitspraak doet. Als je gelijk krijgt, zal de rechter de overheidsinstantie opdragen zo snel mogelijk [wordt er dan een termijn gesteld?] te beslissen en het griffierecht aan jou terug te betalen.

Wat als je niet tevreden bent met de informatie die je gekregen hebt?

Het kan ook zijn dat de overheid wel op tijd beslist maar dat je niet tevreden bent met de informatie die je hebt ontvangen. Bijvoorbeeld omdat veel informatie in de documenten ‘zwartgelakt’ is.

Als de stappen die hier staan je niet verder helpen, dan kun je overwegen om in bezwaar te gaan tegen de beslissing. Dat moet je binnen zes weken na de beslissing laten weten aan de overheidsinstantie. Dit kan via de Woo-Knop of per brief naar het in de beslissing genoemde adres. Bezwaar maken kan kosteloos en je hoeft geen advocaat te hebben.

In je bezwaarschrift schrijf je waarom je het niet eens bent met de beslissing. Je kunt eventueel ook stukken opsturen om je bezwaar te onderbouwen.

Je bezwaar zal niet worden behandeld door een rechter, maar door een bezwaarcommissie. Die is verbonden aan dezelfde overheidsinstantie waar je je Woo-verzoek hebt ingediend, maar bestaat uit andere personen dan de ambtenaren die over je verzoek hebben beslist.

De bezwaarcommissie zal je uitnodigen voor een hoorzitting. Je bent niet verplicht hier gebruik van te maken, maar het is vaak wel verstandig. Tijdens een hoorzitting kan je antwoord geven op vragen van de commissie. Let op: je hoeft niet te verantwoorden waarom je bepaalde informatie verzoekt! Het bezwaar en de hoorzitting gaan over de beslissing van de overheidsinstantie, dus over de reden(en) die de overheidsinstantie geeft om jouw verzoek (gedeeltelijk) af te wijzen.

De termijn waarbinnen de bezwaarcommissie beslist over je bezwaar varieert. Vraag dit na zodra je in bewaar bent gegaan.

Wat als je niet tevreden bent met de informatie die je na je bezwaar gekregen hebt?

Het kan dat je na je bezwaarprocedure nog steeds niet tevreden bent, omdat er nog steeds documenten zijn geweigerd of zwartgelakt. Je kunt dan tegen de beslissing op je bezwaar in beroep gaan bij de rechtbank. Gebruik daarvoor hetzelfde formulier als wanneer je in beroep gaat tegen niet tijdig beslissen op je verzoek. Ook hier zijn uiteraard griffierechten van 184 euro in 2023 aan verbonden. Woo je uit naam van een bedrijf of medium, dan kost dit in 2023 365 euro.

In beide gevallen is een advocaat niet verplicht, maar een (juridisch) adviseur kan in dit stadium wel raadzaam zijn omdat het in deze fase vaak om juridische argumenten draait.